طرحی که بلاتکلیفی در اجرایش پیامدهای تلخی را برای اهالی داشته است. برای تهیه گزارشی در این‌باره، به محله راه‌آهن رفتیم و همراه با دبیر شورایاری محله راه‌آهن با مردم به گفت‌وگو نشستیم.
اگر چه باید در اطراف ایستگاه‌های راه‌آهن شهرها، محلی زیبا و چشم‌نواز برای مسافران تازه از راه رسیده باشد، اما این تصویر در محله راه‌آهن شهر تهران صدق نمی‌کند. از بی‌رونقی مهمانخانه‌های سنتی و قدیمی حوالی میدان گرفته تا مغازه‌های ریز و درشت همه مالکان از بی‌رونقی و وضعیت نابسامان این محدوده گلایه‌مندند و می‌گویند: «این وضعیت از صدقه سر طرحی آب می‌خورد که ۴۰ سال از عمرش می‌گذرد. »
نخستین دستاورد توقف این طرح در طول سالیان اخیر را می‌توان بر پیکر فرسوده و ترک خورده ساختمان‌های حاشیه خیابان شوش دید. ساختمان‌های سست و فرسوده‌ای که نه اجازه مرمت و بازسازی دارند نه فروش! «مهمان‌پذیر فردمحمدی» یکی از ۱۰ها مهمان‌پذیر مستقر در حاشیه میدان راه‌آهن است. مهمان‌پذیری فرسوده که در نگاه اول، معماری قدیمی داخلش هر بیننده را به یاد لوکیشن فیلم‌های تاریخی می‌اندازد. «اصغر فراهانی» دبیر شورایاری محله راه‌آهن می‌گوید: «بارها و بارها فرسودگی و خطرآفرین بودن این ساختمان‌ها را به مسئولان ذی‌ربط هشدار داده‌ایم. همه پی‌های این ساختمان‌ها نشست کرده و با کوچک‌ترین تکانی امکان ریزش آنها وجود دارد. خطری که امروز کسی برای آن چاره‌اندیشی نمی‌کند، اما به محض وقوع هر حادثه، مسئولان دنبال مقصر می‌گردند. »
«محمدی» مدیر مهمان‌پذیر فرد می‌گوید: «سال‌های سال است متقاضی بهسازی و نوسازی ملک خود هستم چراکه ظاهر فرسوده این بنا از تعداد مشتریان ما کاسته است، اما شهرداری به بهانه اجرای طرح تعریض خیابان اجازه این کار را نمی‌دهد. »
او می‌گوید: « مهمانسرایی که باید در حاشیه میدان راه‌آهن اتاق خالی نداشته باشد، امروز در سایه وضعیت نابسامانی که به سبب ابتر ماندن یک طرح، گریبانش را گرفته در بیشتر ایام سال خالی است، چرا!؟ چون مسافرانی که از میدان راه‌آهن وارد تهران می‌شوند به محض مراجعه به این مهمانسراها و دیدن وضعیت نابسامان ساختمان‌ها، رفتن را به ماندن ترجیح می‌دهند. »
او که خود فارغ‌التحصیل رشته هتلداری است، می‌افزاید: «اگر مسئولان شهری در میدان راه‌آهن، به جای اجرای این طرح پیاده‌راه‌سازی و آرام‌سازی میدان را مانند آنچه در سبزه‌میدان رخ داد، پیش می‌گرفتند، هم کسب و کار ما رونق می‌گرفت هم امنیت به محله بازمی‌گشت. »
او در ادامه ضمن اعلام مخالفت خود با اجرای طرح تعریض خیابان شوش غربی در محله راه‌آهن، می‌گوید: «با اجرای این طرح و تعریض ۱۶ متری پیاده‌راه، بخش اعظمی از بنای مسافرخانه‌های قدیمی دور میدان راه‌آهن از بین می‌روند و این مسئله یعنی از بین رفتن هویت محله راه‌آهن! »
- پیاده‌راه ناایمن و فرسوده
از مهمان‌پذیر فرد محمدی که بیرون می‌آییم، پیاده‌راه نامناسب و فرسوده توجهمان را جلب می‌کند. دبیر شورایاری محله می‌گوید: «بهسازی پیاده‌راه میدان راه‌آهن موضوعی است که از ۱۴ سال گذشته تاکنون پیگیری کرده‌ایم، اما دراین‌باره به نتیجه‌ای دست نیافته‌ایم، دلیلش هم بلاتکلیفی طرح عقب‌نشینی است و مسئولان می‌گویند تا تعیین تکلیف این طرح، نمی‌توانیم بودجه‌ای را برای بهسازی این بخش هزینه کنیم. »
او اگرچه منکر اجرای برخی طرح‌های زیباسازی در میدان راه‌آهن از جمله اجرای «پلازای» شهری میدان نمی‌شود، اما بر این باور است که بزک کردن میدان، دردی از درد اهالی محله راه‌آهن کم نمی‌کند و بهبود وضعیت محله نیازمند چاره‌اندیشی‌های اساسی در حوزه شهری از جمله تعیین تکلیف طرح عقب‌نشینی در خیابان شوش است.
همین‌گونه که با مردم درباره مشکلاتشان در طول محور طرح عقب‌نشینی سخن می‌گوییم، خانه‌ای قدیمی و پلمب شده با آگهی فوت مردی میانسال بر در حیاطش خودنمایی می‌کند. «عباس کریمی» یکی از همسایه‌های این خانه قدیمی می‌گوید: «این خانه که در طرح عقب‌نشینی خیابان واقع شده موروثی است و طی سال‌های اخیر، جدال وراث سر تعیین‌تکلیف این خانه در سایه اجرای طرح عقب‌نشینی به سرانجام نرسید تا جایی که برادر بزرگ خانواده از دنیا رفت. این در حالی است که ۲ وارث دیگر (دختران خانواده) مستأجرند و با مشکلات اقتصادی بسیاری دست و پنجه نرم می‌کنند. در حالی‌که اگر این خیابان از طرح خارج شود بسیاری از مشکلات آنها حل می‌شود. »
- طرح تعریض، قاتل محله ما بود
تعداد مغازه‌ها و املاک فرسوده رها شده در حاشیه خیابان شوش کم نیستند. مغازه تعویض روغنی «علی حداد» یکی از مغازه‌هایی است که در بین این املاک محصور شده است. پیرمرد، ۵۰ سالی می‌شود که در این راسته مشغول کار است. او می‌گوید: «طرح تعریض خیابان شوش، محله راه‌آهن را کشت، موادفروشان و معتادان بی‌خانمان را به محله کشاند و اهالی محله را سرگردان کرد. »
او ادامه می‌دهد: «مردم زیادی به بهانه اجرای این طرح و همکاری با شهرداری منطقه دل از خانه و کاشانه‌شان کندند و با واگذاری املاک خود به شهرداری از محله مهاجرت کردند؛ از جمله خود من. » به مغازه‌های یک در میان بسته و کرکره‌های پایین اشاره می‌کند و می‌گوید: «شهرداری به بهانه اجرای این طرح مغازه‌ها و ساختمان‌های مسکونی را یک در میان از مردم خرید و املاک باقیمانده در سایه رکود حاکم بر محله، مردند. »
همین‌طور که گلایه‌هایش را با صدای بلند و فریادزنان بیان می‌کند با دست ترک‌های ریز و درشت مغازه را نشانمان می‌دهد و می‌گوید: «اجازه مرمت این خرابی‌ها را نداریم و هر لحظه از ترس تخریب سقف و دیوارهای فرسوده روی سرمان به خود می‌لرزیم. شهرداری اجازه مرمت نمی‌دهد. در صورت اصرار ما هم می‌گوید اگر قرار باشد ملک شما را برای اجرای طرح خریداری کنیم قیمت، همان قیمت ملک کلنگی محسوب می‌شود و هزینه‌های شما در افزایش قیمت ملک تأثیری ندارد. با این اتمام حجت، دیگر انگیزه‌ای برای بهسازی وجود ندارد. »
- کاسبان فراری شدند
«دلشاد» از مالکان قهوه‌خانه «دوستان» در خیابان شوش غربی هم می‌گوید: «در سایه یک طرح بلاتکلیف، عده‌ای ملکشان را به شهرداری واگذار کردند، عده‌ای به کسب و کارشان ادامه دادند، عده‌ای هم از ترس شرایط حاکم بر منطقه، کرکره مغازه را پایین کشیدند و فرار را به قرار ترجیح دادند. سال‌های سال است به بهانه اجرای طرح عقب‌نشینی خیابان، کسی به این خیابان و مردم و وضعیت اسفبارش نگاه نمی‌کند و همین مسئله موجب شده تا کوچه‌پسکوچه‌های منتهی به خیابان شوش به زباله‌دان محله راه‌آهن تبدیل شوند. » او که از وضعیت اسفبار بهداشت جدول‌های خیابان و زباله‌های رها شده در آن گلایه می‌کند. می‌گوید: «این محله قدیمی بسیار بدمنظره و غیرقابل تحمل شده است. »
- ناامنی، ارمغان طرح عقب‌نشینی
«عباس بیرام‌بیگی» یکی دیگر از کاسبان محله راه‌آهن با اظهار گلایه از وضعیت موجود می‌گوید: «کاسبان و مالکان املاک این خیابان، از میدان «بهداری» تا سه‌راه وحدت اسلامی، از ناامنی حاکم بر این خیابان زیر سایه بلاتکلیفی طرح عقب‌نشینی خیابان شوش، نمی‌دانند نزد چه مسئولی شکایت ببرند؟ خیابانی که در عمل به خیابان «ارواح» تبدیل شده است. آنها که رفته‌اند یک جور گرفتارند ما که مانده‌ایم به هزار شکل گرفتار شده‌ایم. بناهای فرسوده و قدیمی به راحتی تخریب می‌شوند و سارقان با کمترین زحمت می‌توانند به دخل کاسبان دسترسی پیدا کنند، بلایی که بارها و بارها سر ما آمده است. » او می‌گوید: «اگر قرار است طرح اجرایی شود ما حاضریم حتی املاک خود را زیر قیمت بفروشیم، اگر بنا بر حذف طرح است مسئولان هرچه زودتر مردم را در جریان قرار دهند و اجازه دهند از این بلاتکلیفی رها شوند. »
- چراغ کسب و کارمان سوسو می‌زند
«حاج حمید سماورساز» یکی دیگر از کاسبان قدیمی محله راه‌آهن است. کاسبی که روزگاری برای خودش کسب و کار پررونقی داشت اما از وقتی سایه طرح تعریض بر سر مغازه‌اش افتاده مجبور شده عذر کارگران جوانش را بخواهد و به گفته خودش چراغ کسب و کارشان در محله سوسو می‌زند. او می‌گوید: «سابقه کسب و کار من در محله، سابقه‌ای ۴۰ ساله دارد. با وجود اینکه به سن بازنشستگی رسیده‌ام نه می‌توانم مغازه‌ام را بفروشم نه دیگر کسب و کارمان رونقی دارد. همه این اتفاق‌ها و شرایط هم در سایه اجرای طرح تعریض خیابان شوش گریبانمان را گرفته است. »
با دست به حوالی مغازه‌اش اشاره می‌کند و به فضاهای بی‌دفاع شهری، که شب‌ها به محل اتراق معتادان بی‌خانمان تبدیل شده است و می‌افزاید: «این تخریب‌ها امنیت مغازه را تهدید می‌کند. آجرهای قدیمی و فرسوده به راحتی از پیکره بنا جدا می‌شود و راهی جز صبر و سکوت نداریم. شهرداری بودجه‌ای برای خرید این املاک ندارد و طرح در نیمه‌های کار متوقف شده است. بدتر از همه اینکه اکنون زمزمه‌هایی از حذف طرح به گوش می‌رسد که در این صورت باید برای ظاهر زشت ایجاد شده به سبب تخریب املاک خریداری شده توسط شهرداری گریست. »
- طرح عقب‌نشینی در یک قدمی حذف
«محمد شهرآبادی» معاون شهرسازی و معماری شهرداری منطقه ۱۱، نیز در گفت‌وگو با خبرنگار همشهری محله می‌گوید: «واقع شدن طرح تعریض خیابان شوش حدفاصل میدان بهداری تا سه‌راه وحدت اسلامی، در دل حصار «ناصری» و نابودی بخش قابل توجهی از بناهای تاریخی و ارزشمند منطقه ۱۱ موجب شده که مسئولان شهرداری منطقه خواستار حذف این طرح شوند. برخلاف همه توضیحات، تصمیم‌گیری درباره توقف یا ادامه طرح‌های عقب‌نشینی در خیابان‌های شهر از عهده شهرداری‌های مناطق خارج است و دراین‌باره باید کمیسیون ماده ۵ تصمیم بگیرد. » معاون شهرسازی و معماری شهرداری منطقه ۱۱ با اشاره به تملک بخش قابل توجهی از املاک واقع در طرح و بلاتکلیفی املاک باقیمانده اظهار می‌دارد: «سال ۱۳۸۷ تعداد قابل توجهی از املاک واقع در طرح برای تسریع در اجرای پروژه خریداری شد و شهرداری به تخریب این املاک اقدام کرد. اما سال‌های بعد، در سایه کمبود اعتبارات کار تملک املاک با سرعت کمتری دنبال شد. از سوی دیگر زمزمه‌های حذف این طرح به دلایل ذکر شده، در دستور کار شهرداری منطقه قوت گرفته و امیدواریم با موافقت کمیسیون ماده ۵ با حذف این طرح، شاهد رفع مشکلات مردمی و خروج آنها از بلاتکلیفی موجود باشیم. »
- به مشکلات مردم واقفیم
«محمدرضا رفاقتی» شهردار ناحیه ۴ منطقه ۱۱، در گفت‌وگو با خبرنگار همشهری محله در این‌باره می‌گوید: «طرح تعریض خیابان شوش از میدان بهداری تا سه‌راه وحدت اسلامی، یکی از طرح‌های شهری است که تصمیم‌گیری درباره روند اجرایی آن در شهرداری منطقه دنبال می‌شود. » او ضمن تأیید مشکلات بیان شده از سوی اهالی محله، می‌گوید: «طی سال‌های اخیر، شهرداری ناحیه همواره مشکلات مردم را در این‌باره به شهرداری منطقه ارجاع داده و مسئولان را توجیه کرده که اجرای این طرح با توجه به موقعیت اجرایی آن، به صلاح مردم محله نیست و بلاتکلیفی پیش روی مردم در سایه اجرای این طرح، مشکلات بسیار در این بخش به وجود آورده است. پیگیری‌های اخیر ما حکایت از آن دارد که مسئولان شهرداری منطقه ۱۱ نیز با توجه به مشکلات مردم در تلاشند با خروج خیابان از طرح تعریض، شهروندان ساکن این خیابان را از بلاتکلیفی رها کنند. »
نظر شما